REGIO - Sinds 1 januari 2024 is het officieel: mobiele telefoons, tablets en smartwatches zijn niet langer welkom in de klas op middelbare scholen. Vanaf schooljaar 2024–2025 geldt dit ook voor het basisonderwijs en (voortgezet) speciaal onderwijs. De reden? Meer rust, focus en minder afleiding. En dat klinkt eigenlijk heel logisch.

Ook bij scholen in de gemeente Lochem zijn de regels helder en schoolbreed afgestemd: leerlingen leveren hun telefoon en smartwatch bij binnenkomst in bij de leerkracht. In sommige groepen, zoals groep 7 en 8, verdwijnen de apparaten in een vaste vakkenzak en blijven daar tot het eind van de dag.

Deze structuur voorkomt afleiding en sociale druk, en draagt aantoonbaar bij aan een beter leerklimaat. In principe worden telefoons niet gebruikt tijdens de les. Voor educatieve doeleinden maken scholen gebruik van Chromebooks en tablets die onderdeel zijn van de schoolinfrastructuur. Alleen in uitzonderlijke gevallen mag een telefoon onder begeleiding worden ingezet.

En ondertussen... doet AI z’n intrede

Terwijl mobieltjes naar de gang verdwijnen, komt AI juist steeds vaker het klaslokaal binnen. Binnen de Poolsteracademie hebben leerkrachten trainingen gevolgd over hoe je AI bewust en doelgericht inzet. Denk aan toepassingen in thematisch onderwijs of bij het stellen van verdiepende vragen aan meer- en hoogbegaafde leerlingen. Het uitgangspunt is steeds: AI ondersteunt, maar vervangt niet.

Een mooi voorbeeld is de training van Meindert Koelink van Da Vinci in Neede. Hij hielp het team van de Branink om AI in te zetten bij het stellen van hogere orde denkvragen aan MHB-leerlingen — zonder dat zij apart materiaal krijgen of buiten de groep vallen.

Ook los van dit soort trajecten zijn collega’s volop aan het ontdekken: op congressen, in workshops en door zelf te experimenteren met AI-tools die het werk én het leerproces kunnen verrijken. Directeurenteams hebben daarnaast trainingen gevolgd om te verkennen hoe AI kan ondersteunen bij hun dagelijkse werk.

Binnen het bestuur van SKBG is AI inmiddels een actueel thema. Alle medewerkers hebben toegang tot AI-tools zoals Co-Pilot, die helpen bij lesvoorbereiding, het analyseren van leerlingdata of het aanpassen van lesmateriaal. Het idee: minder werkdruk, meer ruimte voor maatwerk — mét behoud van de professionele regie.

Leren over én met AI

De behoefte aan praktische en actuele scholing is groot. Leerkrachten willen weten hoe je AI verantwoord gebruikt, wat mag en wat niet (denk aan AVG en auteursrecht), en hoe je leerlingen kunt begeleiden in het omgaan met deze technologie. Het doel blijft: technologie inzetten om het onderwijs te versterken, zónder het leerproces te ondermijnen.

Tegelijkertijd leven er ook belangrijke vragen in het onderwijs. Hoe betrouwbaar is AI eigenlijk? Wat gebeurt er met de gegevens die je invoert? En: beïnvloedt al die technologie het zelflerend vermogen van kinderen? Via methodes zoals Basicly leren leerlingen omgaan met technologie, kritisch nadenken over informatie en digitale ethiek. AI-geletterdheid is daar inmiddels een vanzelfsprekend onderdeel van.

Op sommige scholen wordt de methode Alles-in-1 aangevuld met lessen van Future.nl. Deze lessen maken AI niet alleen inzichtelijk, maar ook bespreekbaar. Kinderen ontdekken dat AI al langer onderdeel is van hun leven dan ze dachten. Ze leren hoe je AI op een slimme manier kunt inzetten, maar ook hoe het je kan beïnvloeden – positief én negatief. De nadruk ligt op kritisch denken: wat voegt AI toe, en wat kunnen de risico’s zijn? Versimpeling van het denken bijvoorbeeld, of het verliezen van je eigen creativiteit.

Kinderen werken nog niet zelfstandig met AI-tools, maar ontdekken samen met de leerkracht wat er speelt rondom AI. Dat levert niet alleen technische inzichten op, maar ook waardevolle gesprekken over burgerschap, technologie en hun toekomst.

Het besef groeit: AI gaat een rol spelen in het onderwijs – of we willen of niet. Scholen kiezen er daarom bewust voor om deze ontwikkeling in goede banen te leiden.

De toekomst van de leerkracht

Volgens AI-ontwikkelaars, zoals Boudewijn van Future Software, biedt AI grote kansen voor het onderwijs. Met het lerarentekort in Nederland is ondersteuning meer dan welkom, en AI kan helpen door bepaalde taken van de leerkracht over te nemen. Hij schetst zelfs een toekomstbeeld waarin elke leerling zijn eigen AI-leerkracht heeft: een die uitleg geeft, vragen stelt, voortgang bijhoudt en zich voortdurend aanpast aan de behoeften van de leerling. Volgens hem verandert de rol van de menselijke leerkracht daarmee ingrijpend:

“Die wordt veel minder inhoudelijk en juist meer faciliterend. Meer aandacht voor hoe het in de klas gaat, of iedereen zich fijn voelt, het sociale spel en de groepsdynamiek. Precies die dingen die niet zomaar door een computer overgenomen kunnen worden. En misschien wel het allerbelangrijkste: er komt meer tijd en ruimte voor échte persoonlijke aandacht en begeleiding.”

Uiteindelijk zorgt AI zo niet voor vervanging, maar voor versterking: meer ruimte voor echte aandacht, en een rol voor de leerkracht die juist menselijker wordt.