Iedereen die betrokken is of was bij de gemeente Zutphen is eind 2017 geschrokken van de grote financiële tegenvallers binnen het sociaal domein. Wij twee collegeleden destijds, hebben dit niet zien aankomen en waren net als de raad negatief verrast. De verantwoordelijke wethouders in het sociaal domein, van de PvdA en GroenLinks,  werden en waren zelf ook verrast door de zeer grote tekorten. 

De vraag die dan ook terecht door de raad gesteld werd was “Hoe en wanneer heeft dit kunnen gebeuren, en op welke manier kan dit in de toekomst voorkomen worden”. Het rapport gaat o.i. onvoldoende in op het “hoe en wanneer heeft dit kunnen gebeuren”. Hoe heeft het zo uit de hand kunnen lopen? Waarom is het college en de raad niet beter geïnformeerd? Deze vragen moeten o.i. nog beantwoord worden voordat er harde conclusies en gevolgen getrokken kunnen worden. Dat er stappen gezet worden om deze problemen in de toekomst te voorkomen is natuurlijk prima. Wij hebben het gevoel dat beide portefeuillehouders in het sociaal domein onvoldoende op de hoogte waren van de feitelijke stuatie. Natuurlijk hadden wij, het ambtelijk apparaat en de raad meer moeten doen. Het Plein, Delta, Jeugdzorg, WMO enz. kwamen regelmatig aan de orde in de collegevergaderingen maar telkens was het antwoord dat alles goed zou komen en dat de tekorten uit de reserves betaald konden worden. Wij weten dat er sprake is van collegiaal bestuur, wij hadden vertrouwen in onze medebestuurders en de ambtelijke inbreng. Hier zijn wij de fout ingegaan. Wij hadden dit vertrouwen niet mogen hebben en meer moeten vragen en aandringen op duidelijkheid. Het is en het blijft een moeilijk proces om goede sturing, een goede rolverdeling en een goede informatievoorziening in het sociaal domein op orde te krijgen. Vaak is er gesproken over de problemen maar echt knopen zijn er weinig tot niet doorgehakt, “het komt allemaal goed”.

Eind 2017/begin 2018 werd ons en anderen steeds duidelijker dat de tekorten veel groter waren in het sociaal domein. De portefeuillehouders deden mededelingen maar het echte inzicht en de gevolgen waren niet scherp in beeld. In een periode van nog geen vijf maanden is het perspectief in Zutphen verandert van ruim positief naar uiterst negatief. Dit had niet mogen gebeuren maar helaas is het wel gebeurt. Het college en de raad hadden al jaren eerder moeten ingrijpen. Wij en zij waren onvoldoende in control en de uitgevoerde acties waren onvoldoende.

Wij vinden het vreemd dat de wethouder van Groen Links geen interview heeft gewild terwijl zij direct betrokkene was. Reden voor haar was “wegens onvoldoende geachte toegang tot informatie”. Zij was de langst zittende wethouder en heeft alle portefeuilles in het sociaal domein in haar beheer gehad. Hoezo onvoldoende toegang?

Wij zijn als ex-wethouders niet gevraagd om medewerking te verlenen aan dit onderzoek. Dat stoort ons. Wij kunnen onze meningen en ideeën nergens kwijt, vandaar dat wij het nodig vonden een openbare brief in te brengen in deze discussie. De conclusie van de Stentor dat het “college strooide raad zand in ogen” klopt vanuit collegiale verantwoordelijkheid maar past niet binnen onze beleving en gevoel. 

Het college gaat nu maatregelen nemen om tot verbeteringen te komen, altijd goed. Maar is dit voldoende? Al met al heeft de rekenkamercommissie een goed feitelijk rapport neergelegd maar zijn lang niet alle vragen beantwoord. De vragen: of dit voorkomen had kunnen worden? Wie heeft er niet adequaat gehandeld? Wanneer zijn er voor het eerst tekorten ontstaan? Had het beleid niet eerder aangepast moeten worden? 

Omdat onze portefeuilles binnen het college sluitend waren gingen wij uit van een positieve ontwikkeling voor Zutphen. Helaas dit bleek een foute inschatting te zijn. Terecht dat de raad hiervan ook schrok en aan de rekenkamercommissie gevraagd heeft meer duidelijkheid hierin te scheppen.

Wij willen niet weglopen voor het nemen van verantwoordelijkheden maar dit voelt niet goed, wij zijn niet gehoord maar worden wel verantwoordelijk gehouden voor de misère in het sociaal domein.

Coby Pennings en Rene Sueters.