Waar ik me vaak aan erger? Welwillend doe je mee met het invullen van vragenlijsten over onderwerpen met een brede maatschappelijke spanwijdte. De gegevens die men verzameld zijn  nuttig voor de ontwikkeling op toekomstige beleidsterreinen. Eerzaam werk zou ik denken.  

Bijna altijd is er één vraag bij over de hoogste schoolopleiding die is genoten. Als ik die vraag kan ontwijken dan laat ik het niet na. Heel soms vul ik er een uitgebreid antwoord in om aan te geven hoe waardeloos ik zo’n vraag vind. Waarom? In de eerste plaats omdat er een klasseaanduiding mee wordt gesuggereerd. Wat maakt het uit of iemand Mavo heeft gedaan of VWO. Als de mening van de gemiddelde Nederlander wordt gemeten is zo’n vraag volstrekt niet relevant. Onderzoekers zullen waarschijnlijk hun smoezen al hebben bedacht om meningen als de mijne te weerleggen. Ik zal ze niet geloven. 

"Ook de keuzes voor het vervolg zullen hier en daar hoofdbrekens kosten"

Een tweede argument waarom zo’n vraag nergens op slaat: stel iemand heeft in 1970 de Mulo afgerond. Hij is nu 65 jaar oud en heeft het, met een leven lang leren, bijscholen en carrierewendingen, gebracht tot burgemeester van een middelgrote stad. Een enquetevraag over de hoogst genoten schoolopleiding levert hem het antwoord MULO op. Vijftig jaar na dato! Dergelijke domme vragen veronderstellen dat niemand na zijn/haar middelbare schooltijd nog iets bijleert en een hoger niveau nastreeft en haalt. Bovendien wordt volstrekt voorbijgegaan aan het fenomeen levenservaring. De belangrijkste leerschool volgt na afronding van de periode dagelijkse  gang naar school en duurt een leven lang. 

De examentijd van dit jaar is achter de rug en de vlaggenstokken met schooltassen melden ons wie het is gelukt een dilpoma te behalen. Spannende tijden, niet alleen vanwege het wachten op de uitslag. Ook de keuzes voor het vervolg zullen hier en daar hoofdbrekens kosten. Welke vervolgopleiding moet het worden, wil je een ambacht leren, wordt het nog tien jaar in een studielokaal of kies je voor een baan.  

Alle leerlingen die wakker lagen over de uitslag zou ik willen zeggen: wees trots op wat je hebt bereikt. Zorg ervoor dat het leren nooit ophoudt en kom je ooit een vragenlijstjes tegen over jouw hoogst genoten schoolopleiding. Negeer ze! Laat ze onbeantwoord, streep ze door of kruis het vakje ‘nvt’ aan. Gooi de trots die achter je ligt aan de kant. Je doet jezelf tekort als je eraan toegeeft.